ÔÛfiÙËÙÂ apple Ú ÁfiÌÂÓˆÓ ÌÔÏ ÛÌ ÙÈÎÒÓ appleô Ï ÙˆÓ applefi ÙÚ ÌÂÁ Ï ÓÔÛÔÎÔÌÂ ÙË ÙÙÈÎ

ÔÛfiÙËÙÂ apple Ú ÁfiÌÂÓˆÓ ÌÔÏ ÛÌ ÙÈÎÒÓ appleô Ï ÙˆÓ applefi ÙÚ ÌÂÁ Ï ÓÔÛÔÎÔÌÂ ÙË ÙÙÈÎ των Νίκου Ξενάκη και Σωτήρη Στασινού* 1. Eισαγωγή Το έτος 2003 ψηφίστηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση Η.Π. 37591/2031 (ΦΕΚ 1419Β/2003) «Μέτρα και όροι για την διαχείριση ιατρικών αποβλήτων από υγειονομικές μονάδες» με την οποία, για πρώτη φορά στη χώρα μας ρυθμίζεται το θεσμικό πλαίσιο της διαχείρισης των μολυσματικών και επικινδύνων αποβλήτων από τις νοσοκομειακές μονάδες, προκειμένου να μη δημιουργείται κίνδυνος για την Δημόσια Υγεία και το Περιβάλλον. Το πρώτο σημαντικό στοιχείο που εξετάζεται από την παραπάνω ΚΥΑ και απαιτείται για την ορθή διαχείριση των Επικίνδυνων Ιατρικών Αποβλήτων (ΕΙΑ), είναι να εξασφαλίζεται η πλήρης και αποτελεσματική συλλογή τους μέσα στις υγειονομικές μονάδες ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει πραγματοποιείται και ο πλήρης διαχωρισμός τους από τα οικιακού τύπου ιατρικά απόβλητα. Αυτό, διότι τα ΕΙΑ απαιτούν ειδική προεπεξεργασία ή επεξεργασία, ενώ τα οικιακού τύπου ιατρικά απόβλητα (μαγειρεία, εστιατόρια κλπ) μπορούν διατίθενται απ ευθείας μέσω των κοινών απορριμματοφόρων του εκάστοτε Δήμου. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και την Αμερική, ο διαχωρισμός και η μετέπειτα κατάλληλη διαχείριση των νοσοκομειακών απορριμμάτων έχουν ξεκινήσει πριν από τη χώρα μας και υπάρχει σχετική βιβλιογραφία για τις αντίστοιχες παραγόμενες ποσότητες. Αρκετές έρευνες έχουν γίνει, όμως, και για την Ελλάδα (βλ. βιβλιογραφία). Η παρούσα εργασία περιλαμβάνει βιβλιογραφική έρευνα για την εκτίμηση της ποιότητας και της ποσότητας των παραγόμενων νοσοκομειακών αποβλήτων στην Ελλάδα και διεθνώς. Ταυτόχρονα, αξιολογεί τις ποσότητες των επικίνδυνων νοσοκομειακών αποβλήτων μολυσματικού χαρακτήρα, που παράγουν τρεις μεγάλες νοσοκομειακές μονάδες στον Νομό Αττικής και τις συγκρίνει με τις αντίστοιχες ποσότητες που παράγονται από νοσοκομειακές μονάδες διεθνώς. 2. Νοσοκομειακά απόβλητα Η διαχείριση των νοσοκομειακών αποβλήτων αποτελεί αντικείμενο ιδιαίτερου υγειονομικού ενδιαφέροντος, επειδή η ελλιπής τήρηση των κανόνων υγιεινής είναι δυνατόν να δημιουργήσει κινδύνους για την Δημόσια Υγεία και το Περιβάλλον. Για την μείωση του κινδύνου ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων των ασθενών, αλλά και του κινδύνου μετάδοσης μολύνσεων στο προσωπικό των Νοσοκομείων είναι απαραίτητο να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα καθ' όλη την έκταση της διαχείρισης των νοσοκομειακών αποβλήτων. Τα νοσοκομεία εκτός από τους τομείς, (Παθολογικό, Νευρολογικό, Αιματολογικό, Οφθαλμολογικό, Μικροβιολογικό, Ενδοκρινολογικό, Ψυχιατρικό, Γυναικολογικό, κ.λπ.), έχουν και βοηθητικούς χώρους όπως φαρμακείο, μαγειρείο, τραπεζαρία, πλυντήρια, σιδερωτήρια, που με την λειτουργία τους συμβάλλουν στην αύξηση των οικιακών κυρίως στερεών αποβλήτων. Προϋπόθεση της ορθολογικής διαχείρισης των νοσοκομειακών αποβλήτων αποτελεί ο διαχωρισμός τους σε ομάδες, ώστε να διευκολύνεται η συλλογή, επεξεργασία, μεταφορά και διάθεσή τους. Με βάση τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά, τα νοσοκομειακά απόβλητα είναι δυνατόν να διαχωριστούν στις εξής ομάδες, Α. Οικιακού τύπου απορρίμματα Β. ΕΙΑ - ΜΧ απορρίμματα αμιγώς μολυσματικού χαρακτήρα Γ. ΕΙΑ - ΜΤΧ απορρίμματα ταυτόχρονα μολυσματικού και τοξικού χαρακτήρα Δ. ΕΙΑ - ΤΧ απορρίμματα αμιγώς τοξικού χαρακτήρα Ε. ΑΙΑ Άλλα ειδικά απορρίμματα όπως ραδιενεργά κ.λπ. Τα Γενικά Νοσοκομεία είναι κατανεμημένα σε Τομείς όπως: Α. Παθολογικός Τομέας Β. Χειρουργικός Τομέας Γ. Εργαστηριακός Τομέας κ.α Ο κάθε τομέας αναλόγως του νοσηλευτικού προσωπικού και του αριθμού των κλινών έχει διαφορετική παραγωγή αποβλήτων όσο αφορά τόσο την ποσότητα όσο και την ποιότητά τους. Έτσι, για παράδειγμα στους γυναικολογικούς τομείς, με την αύξηση της εφαρμογής των ειδών μιας χρήσης στην άσκηση της ιατρικής πράξης, αυξάνονται οι ποσότητες των παραγόμενων ΕΙΑ - ΜΧ απορριμμάτων αμιγώς μολυσματικού χαρακτήρα. 3. Κείμενη νομοθεσία Ν. 1650/86 (ΦΕΚ 160 Α/1986) όπως τροποποιήθηκε με τον 3010/2002 «Για την προστασία του περιβάλλο- 22 *Ο κος Νίκος Ξενάκης είναι Δρ. Γεωλόγος-Περιβαλλοντολόγος ενώ ο κος Σωτήρης Στασινός είναι Χημικός Μηχανικός M.Sc. ÀÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÚÁ Û - ΔÂ Ô 31

ντος». Π.Δ. 104/99 (ΦΕΚ 113Α/1999) Κανονισμός ADR «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της οδηγίας 94/55/ΕΚ της 21/11/1994 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τις οδικές μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων». Η.Π. 37591/2031 (ΦΕΚ 1419Β/2003)«Μέτρα και όροι για την διαχείριση ιατρικών αποβλήτων από υγειονομικές μονάδες» 4. Παράγοντες που επηρεάζουν την παραγόμενη ποσότητα επικίνδυνων ιατρικών αποβλήτων Η εκτίμηση της ημερήσιας παραγόμενης ποσότητας των απορριμμάτων που παράγονται στα νοσηλευτικά ιδρύματα βασίζεται, κυρίως, στη μέγιστη συνολική δυναμικότητα κλινών και μπορεί να γίνει με εναλλακτικούς τρόπους. Η εκτίμηση αυτή, δεν είναι, όπως αναφέρθηκε, μονοσήμαντη, και έχουν αναπτυχθεί, διαφορετικές προσεγγίσεις στη βιβλιογραφία και σε σχετικές έρευνες/εργασίες, (Τάτση et. al., 1993, Ανδρεαδάκης et al., 1991, Πανταζοπούλου & Σκορδίλης, 1988). Η παραγωγή απορριμμάτων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως: το μέγεθος του νοσηλευτικού ιδρύματος το είδος του νοσηλευτικού ιδρύματος την αναλογία του προσωπικού (νοσηλευτικό, διοικητικό προσωπικό και ιατροί), προς τον αριθμό των κλινών. Η αναλογία αυτή είναι ιδιαίτερα ψηλή σε μεγάλα νοσοκομεία, ενώ είναι χαμηλή σε κλινικές και μικρά νοσοκομεία, ώστε η συνολική παραγωγή απορριμμάτων να επιβαρύνεται διαφορετικά από το προσωπικό του ιδρύματος. τον αριθμό των επεμβάσεων που γίνονται (ενδιαφέρει κυρίως για τα ειδικά/μολυσματικά απορρίμματα) το είδος των ασθενών που νοσηλεύονται (κυρίως για τα ειδικά/μολυσματικά απορρίμματα) την ύπαρξη και το μέγεθος βοηθητικών τμημάτων του ιδρύματος το βαθμό εφαρμογής υλικών μιας χρήσης που έχουν σημαντική επίδραση στην ποσότητα αλλά και την ποιότητα των νοσοκομειακών απορριμμάτων το διαφορετικό τρόπο προμήθειας αναγκαίων υλικών και τροφίμων το βαθμό ανακύκλωσης των απορριμμάτων τον αριθμό των επισκεπτών των ασθενών την ύπαρξη εξωτερικών ιατρείων και τη συχνότητα των εφημεριών τη διατήρηση πρασίνου σε μεγάλο περιβάλλοντα χώρο με παραγωγή απορριμμάτων από κήπους που διατίθενται μαζί με τα οικιακού τύπου απορρίμματα την ερευνητική δραστηριότητα του ιδρύματος (νεκρά πειραματόζωα, φάρμακα, απεκκρίσεις, υπολείμματα τροφών), που επηρεάζει τη παραγωγή ειδικών / μολυσματικών απορριμμάτων. Γενικά, τα μικρά νοσηλευτικά ιδρύματα παράγουν σχετικά μικρές ποσότητες απορριμμάτων. Μεγάλες ποσότητες απορριμμάτων παράγονται στα μαιευτήρια, τις γυναικολογικές κλινικές αλλά και τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία. Με τη συνεχή αύξηση της εφαρμογής των ειδών μιας χρήσης στην άσκηση της ιατρικής πράξης αυξάνονται και οι ποσότητες των παραγόμενων απορριμμάτων. 4.1 Παραγωγή επικίνδυνων ιατρικών αποβλήτων μολυσματικού χαρακτήρα (ΕΙΑ-ΜΧ) σε τρία νοσοκομεία της Αττικής Στο πλαίσιο έρευνας του Συνηγόρου του Πολίτη για τη διαχείριση Επικίνδυνων Ιατρικών Αποβλήτων (ΕΙΑ) στη χώρα μας, ζητήθηκαν στοιχεία παραγωγής ΕΙΑ από τρία νοσοκομεία της Αττικής α. Γ.Ν.Α «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» β. Γ.Μ.Π «ΤΖΑΝΕΙΟ» και γ. Α.Ο.Ν.Α «ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ» Οι παραγόμενες ποσότητες ανά μήνα για τη χρονική περίοδο 6/2005-6/2006, με βάση τα στοιχεία που χορήγησαν τα προαναφερόμενα νοσοκομεία, παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα 1: Α. ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» Πίνακας 1: ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ Ε.Ι.Α.-Μ.Χ., Ιούνιος 2005 - Ιούνιος 2006 Α/Α ΜΗΝΑΣ ΚΙΛΑ 1 Ιούνιος 2005 38.400 2 Ιούλιος '' 35.600 3 Αύγουστος '' 39.600 4 Σεπτέμβριος '' 37.200 5 Οκτώβριος '' 38.000 6 Νοέμβριος '' 36.000 7 Δεκέμβριος '' 33.600 8 Ιανουάριος 2006 31.200 9 Φεβρουάριος '' 27.600 10 Μάρτιος '' 32.400 11 Απρίλιος '' 30.000 12 Μάιος '' 30.000 13 Ιούνιος '' 26.790 ΣΥΝΟΛΟ 463.390 Ο μέσος όρος παραγομένων ΕΙΑ-ΜΧ για τη χρονική περίοδο ''Ιούνιος 2005- Ιούνιος 2006'' είναι 33.568 κιλά/ μήνα ή 1.104 κιλά/ημέρα. Η ελάχιστη και η μέγιστη ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ μπορεί να υπολογιστεί προσεγγιστικά σε 26.790/30=893 κιλά/ημέρα (Ιούνιος 2006) και 39.600/31=1.277 κιλά/ημέρα (Αύγουστος 2005), αντίστοιχα. Ο αριθμός ανεπτυγμένων κλινών του νοσοκομείου είναι περίπου 940 κλίνες ενώ ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων (γιατροί, νοσηλευτές κ.λπ. προσωπικό) είναι 2.707 άτομα. Δεν υπάρχουν στοιχεία για την πληρότητα των νοσο- ÀÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÚÁ Û - ΔÂ Ô 31 23

κομείων σε ασθενείς ανά ημέρα. Είναι όμως γεγονός ότι κάποιες μέρες δεν υπάρχει 100% πληρότητα ενώ άλλες, όταν τα νοσοκομεία εφημερεύουν, είναι υπερπλήρη. Θεωρούμε, λοιπόν, για τους υπολογισμούς μας, και για λόγους στατιστικούς, πληρότητα 100% και στα 3 εξεταζόμενα νοσοκομεία, γεγονός που δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Έτσι, η ελάχιστη, η μέση και η μέγιστη ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ ανά κλίνη υπολογίζεται σε 0,95 κιλά/ημέρα, 1,17 κιλά/ημέρα και 1,36 κιλά/ημέρα, αντίστοιχα Β. ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΤΖΑΝΕΙΟ Η οργάνωση της συγκεκριμένης Υγειονομικής μονάδας είναι παρά πολύ καλή και τα στοιχεία παραγωγής ΕΙΑ που καταγράφονται είναι πλήρη και αναλυτικά σε πίνακες ανά κατηγορία αποβλήτων. Οι πίνακες αυτοί είναι αποτέλεσμα συνεχούς παρακολούθησης και ζύγισης των ποσοτήτων των αποβλήτων που παράγονται από τις υπηρεσίες των διάφορων τμημάτων της Υγειονομικής Μονάδας, τα εργαστήρια και τις υποστηρικτικές υπηρεσίες. Πίνακας 2: ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ Ε.Ι.Α.:ΜΧ-Μ.Τ.Χ.-Τ.Χ., Ιούνιος 2005 - Μάιος 2006 / ª Δ Δ ª.Ã. Δ Δ Δ.Ã - ª.Δ.Ã. 1 Ιούνιος 2005 9.375,6 2 Ιούλιος '' 8.108,5 3 Αύγουστος '' 6.917 4 Σεπτέμβριος '' 9.015 5 Οκτώβριος '' 9.211,2 6 Νοέμβριος '' 9.960,3 7 Δεκέμβριος '' 9.300 8 Ιανουάριος 2006 9.351,7 9 Φεβρουάριος '' 10.271,3 10 Μάρτιος '' 11.363,9 11 Απρίλιος '' 8.119,8 12 Μάιος '' 9.832,5 6/ΜΗΝΟ 100,5 Ο μέσος όρος παραγομένων Επικίνδυνων Ιατρικών Αποβλήτων Μολυσματικού Χαρακτήρα & Μολυσματικού/Τοξικού Χαρακτήρα (ΕΙΑ-ΜΧ-ΜΤΧ) για τη χρονική περίοδο ''Ιούνιος 2005- Μάιος 2006'' είναι 9.236 κιλά/μήνα ή 304 κιλά/ημέρα. Η ελάχιστη και η μέγιστη ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ-ΜΤΧ μπορεί να υπολογιστεί προσεγγιστικά σε 6.917/31=223 κιλά/ημέρα (Αύγουστος 2005) και 11.363,9/31=367 κιλά/ημέρα (Μάρτιος 2006), αντίστοιχα. Με δεδομένο ότι η ποσότητα παραγομένων ΕΙΑ-ΜΤΧ είναι περίπου 3% της ποσότητας παραγομένων ΕΙΑ-ΜΧ, υπολογίζεται ότι ο μέσος όρος παραγομένων ΕΙΑ-ΜΧ για τη χρονική περίοδο ''Ιούνιος 2005- Μάιος 2006'' είναι 8.967 κιλά/ μήνα ή 295 κιλά/ημέρα. Η ελάχιστη και η μέγιστη ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ μπορεί να υπολογιστεί προσεγγιστικά σε 217 κιλά/ημέρα και 356 κιλά/ημέρα, αντίστοιχα. Ο αριθμός ανεπτυγμένων κλινών του νοσοκομείου είναι περίπου 480 κλίνες και ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων (γιατροί νοσηλευτές κ.λπ. προσωπικό) είναι 1.500 άτομα. Η ελάχιστη, η μέση και η μέγιστη ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ ανά κλίνη υπολογίζεται σε 0,45 κιλά/ημέρα, 0,61 κιλά/ημέρα και 0,74 κιλά/ημέρα, αντίστοιχα. Γ. ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» Οι παραγόμενες ποσότητες δεν έχουν καταμετρηθεί αναλυτικά ανά τμήμα του Νοσοκομείου. Τα απόβλητα ΜΧ και ΜΤΧ τοποθετούνται από κοινού σε ειδικά χαρτόκουτα και μετά από προσωρινή αποθήκευση, αφού ζυγιστούν, μεταφέρονται από τον ΕΣΔΚΝΑ προς επεξεργασία και διάθεση. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε αυτή την υγειονομική μονάδα γίνεται διαχωρισμός των ΕΙΑ μεταξύ των ΜΧ, ΜΤΧ και των ΤΧ τα οποία διαχειρίζονται ανεξάρτητα από τα μολυσματικού χαρακτήρα απόβλητα. Στον πίνακα 3 που ακολουθεί δίνονται οι ποσότητες των ΕΙΑ ΜΧ - ΜΤΧ Πίνακας 3: ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ Ε.Ι.Α.-Μ.Τ.Χ.-Μ.Χ., Σεπτέμβριος 2005 - Αύγουστος 2006 Α/Α ΜΗΝΑΣ ΚΙΛΑ 1 Σεπτέμβριος 2005 2.075 2 Οκτώβριος '' 2.340 3 Νοέμβριος '' 3.640 4 Δεκέμβριος '' 2.170 5 Ιανουάριος 2006 2.350 6 Φεβρουάριος '' 5.313 7 Μάρτιος '' 4.460 8 Απρίλιος '' 3.588 9 Μάιος '' 4.770 10 Ιούνιος '' 4.360 11 Ιούλιος '' 5.374 12 Αύγουστος '' 2.724 Ο μέσος όρος παραγομένων ΕΙΑ-ΜΧ-ΜΤΧ για τη χρονική περίοδο ''Σεπτέμβριος 2005 - Αύγουστος 2006'' είναι 3.597 κιλά/ μήνα ή 118 κιλά/ημέρα. Η ελάχιστη και η μέγιστη ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ-ΜΤΧ μπορεί να υπολογιστεί προσεγγιστικά σε 2.075/30=69 κιλά/ημέρα (Σεπτέμβριος 2005) και 5.374/31=173 κιλά/ημέρα (Ιούλιος 2006), αντίστοιχα. Με δεδομένο ότι η ποσότητα παραγομένων ΕΙΑ-ΜΤΧ είναι περίπου 3% της ποσότητας παραγομένων ΕΙΑ-ΜΧ υπολογίζεται ότι ο μέσος όρος παραγομένων ΕΙΑ-ΜΧ για τη χρονική περίοδο ''Σεπτέμβριος 2005 - Αύγουστος 2006'' είναι 3.492 κιλά/ μήνα ή 115 κιλά/ημέρα. Η ελάχιστη και η μέγιστη ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ μπορεί να υπολογιστεί προσεγγιστικά σε 67 κιλά/ημέρα και 168 κιλά/ημέρα, αντίστοιχα. Ο αριθμός ανεπτυγμένων κλινών του νοσοκομείου είναι περίπου 380 κλίνες και ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων (γιατροί νοσηλευτές κ.λπ. προσωπικό) είναι 1.020 άτομα. Η ελάχιστη, η μέση και η μέγιστη ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ ανά κλίνη υπολογίζεται σε 0,18 κιλά/ημέρα, 0,3 κιλά/ημέρα και 0,44 κιλά/ημέρα, αντίστοιχα. 24 ÀÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÚÁ Û - ΔÂ Ô 31

4.2 Σύγκριση παραγωγής ΕΙΑ-ΜΧ των τριών, υπό μελέτη, ελληνικών νοσοκομείων Η σύγκριση γίνεται με βάση στοιχεία από μελέτες που αναφέρονται σε τρεις διαφορετικές εργασίες, αναλυτικά: Τάτση et. al., 1993, Ανδρεαδάκης et. al., 1991 και Πανταζοπούλου & Σκορδίλης, 1988. α) Εκτίμηση με βάση την εργασία «Τάτση et. al., 1993» Σύμφωνα με την παραπάνω εργασία, για τη διαχείριση νοσοκομειακών απορριμμάτων σε 16 νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, εκτιμήθηκε η ειδική παραγωγή απορριμμάτων σε 4,7 κιλά / κλίνη/ημέρα, ποσότητα που φαίνεται υψηλή συγκρινόμενη με βιβλιογραφικά στοιχεία (1-1,5 κιλά/ κλίνη/ ημέρα). Στην ίδια εργασία τα μολυσματικά απορρίμματα στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης εκτιμήθηκαν σε 0,1 κιλά/κλίνη/ημέρα ποσότητα που φαίνεται μικρή σε σχέση με τα 0,3 κιλά/κλίνη/ημέρα που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία. Σύμφωνα με τα παραπάνω, για τα στοιχεία που διαθέτουμε και αφορούν τον αριθμό ανεπτυγμένων κλινών των Νοσοκομείων: Γ.Ν.Α «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ», Γ.Ν.Π «ΤΖΑΝΕΙΟ» και Α.Ο.Ν.Α «ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ» προκύπτει ότι για παραγωγή αποβλήτων 0,3 κιλά/κλίνη/ημέρα (τιμή η οποία αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία): στο Γ.Ν.Α «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» η μέση ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ θα έπρεπε να είναι 282 κιλά/ημέρα. στο Γ.Ν.Π «ΤΖΑΝΕΙΟ» η μέση ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ θα έπρεπε να είναι 144 κιλά/ημέρα στο Α.Ο.Ν.Α «ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ» η μέση ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ θα έπρεπε να είναι 114 κιλά/ημέρα. β) Εκτίμηση με βάση την εργασία «Ανδρεαδάκης et. al., 1991» Με βάση την παραπάνω εργασία, οι παραγόμενες ποσότητες νοσοκομειακών απορριμμάτων κυμαίνονται μεταξύ 1 κιλού/κλίνη/ημέρα για μικρές μονάδες κάτω των 100 κρεβατιών και 5 κιλών/κλίνη/ημέρα για μονάδες μεγαλύτερες των 800 κρεβατιών. Αντίστοιχα, η ειδική παραγωγή παρουσιάζεται αυξημένη σε πανεπιστημιακά νοσοκομεία και μαιευτήρια και είναι 3-4 κιλά/κλίνη/ημέρα. Η μέση ειδική παραγωγή ανά χώρα κυμαίνεται λόγω του διαφορετικού βαθμού χρησιμοποίησης υλικών μιας χρήσης. Έτσι αναφέρεται: ΗΠΑ 5,4, Ευρώπη 2,8, και Ελλάδα 4,0 κιλά/κλίνη/ημέρα. Η αναλογία των ομάδων απορριμμάτων είναι 70% για τα οικιακού τύπου και 30% περίπου για τα μολυσματικά ενώ τα ειδικά απορρίμματα είναι λιγότερα από 1%. Ειδικότερα, σε θαλάμους-μονάδες θεραπείας η αναλογία είναι 55% οικιακά απορρίμματα και 45% μολυσματικά. Ο καταμερισμός των ποσοτήτων των απορριμμάτων μεταξύ των θαλάμων και των τμημάτων του νοσοκομείου φαίνεται στον πίνακα 5,(Ανδρεαδάκης et al., 1991). Πίνακας 5: Καταμερισμός παραγωγής και είδους απορριμμάτων ΔÌ Ì ÔÛÔÎÔÌÂ Ô ÙËÁÔÚ appleôúúèìì ÙˆÓ ÔÛÔÛÙfi ÈÎÈ Î ªÔÏ ÛÌ ÙÈÎ È ÈÎ Û ÓfiÏÔ % ÔÛËÏ ÙÈÎÔ ı Ï ÌÔÈ 47% Î È ÌÔÓ Â ÃÂÈÚÔ ÚÁÂ Ô 4% ÚÁ ÛÙ ÚÈ Î È 5% ÎÙÈÓÔÏÔÁÈÎfi ͈ÙÂÚÈÎ π ÙÚ 2% Ô ÓÂ, ÛÙÈ ÙfiÚÈ 35% ÂÓÙÚÈÎ appleúôì ıâèâ 4% º ÚÌ ÎÂ Ô 1% Ú Ê Ô, 2% ÈÔÈÎËÙÈÎÔ ÒÚÔÈ Σύμφωνα με τα παραπάνω προκύπτει ότι για τα νοσοκομεία στην Ευρώπη η παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ κατά μέσο όρο υπολογίζεται σε περίπου 0,3Χ2,8=0,84 κιλά/κλίνη/ημέρα. Κατά συνέπεια: στο Γ.Ν.Α «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» η μέση ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ θα έπρεπε να είναι 790 κιλά/ημέρα. στο Γ.Μ.Π «ΤΖΑΝΕΙΟ» η μέση ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ θα έπρεπε να είναι 403 κιλά/ημέρα στο Α.Ο.Ν.Α «ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ» η μέση ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ θα έπρεπε να είναι 319 κιλά/ημέρα γ) Εκτίμηση με βάση την εργασία «Πανταζοπούλου & Σκορδίλης, 1988» Η εκτίμηση των ποσοτήτων των νοσοκομειακών απορριμμάτων σύμφωνα με τη βιβλιογραφία (Πανταζοπούλου & Σκορδίλης, 1988) βασίζεται στον ισοδύναμο πληθυσμό του νοσοκομείου (μέγιστος αριθμός κλινών, γιατροί, προσωπικό), Ν. Η ημερήσια ποσότητα ΕΙΑ-ΜΧ υπολογίζεται από τον τύπο Πμ=Ν*αμ, Όπου, Πμ η ημερήσια ποσότητα των ΕΙΑ-ΜΧ και αμ συντελεστής που για μονάδες με Ν<1.500 άτομα είναι 0,24 κιλά/ημέρα, ενώ για μονάδες με Ν>1.500 άτομα είναι 0,32 κιλά/ημέρα. Ο ισοδύναμος πληθυσμός των τριών υπό μελέτη νοσοκομείων είναι: α. Ν Ευαγγελισμός =940+2.707=3.647 άτομα, β. Ν Τζάνειο =480+1.500=1.980 άτομα και γ. Ν Αγ.Σάββας = 380+1.020 =1.400 άτομα Έτσι, για τα νοσοκομεία Ευαγγελισμός και Τζάνειο εφαρμόζεται ο συντελεστής αμ=0,32 κιλά/ημέρα ενώ για τον Αγ. Σάββα ο συντελεστής αμ=0,24 κιλά/ημέρα. Κατά συνέπεια: στο Γ.Ν.Α «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» η μέση ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ θα έπρεπε να είναι 1.167 κιλά/ημέρα. στο Γ.Ν.Π «ΤΖΑΝΕΙΟ» η μέση ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ θα έπρεπε να είναι 634 κιλά/ημέρα ÀÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÚÁ Û - ΔÂ Ô 31 25

στο Α.Ο.Ν.Α «ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ» η μέση ημερήσια παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ θα έπρεπε να είναι 336 κιλά/ημέρα δ) Πίνακας συνολικών αποτελεσμάτων Παρακάτω παρατίθενται στον πίνακα 5 οι πραγματικές και οι εκτιμούμενες με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, τιμές ημερήσιας παραγωγής ΕΙΑ-ΜΧ σε κιλά ανά κλίνη. Πίνακας 5 ª π Δ Δ Δ ª ƒ ª Δπ Δ Δ ƒ Δ À À ƒ ƒ ø ET.AL., T. AL., & ƒ π, Δ ø 1993 1991 1988 2,3,4.. 0,3 0,84 1,24 0,79 1,17 «À 𠪻.ª. «Δ π» 0,3 0,84 1,32 0,82 0,61... 0,3 0,84 0,88 0,67 0,3 «. μμ» 5. Διάθεση παραγόμενων ΕΙΑ-ΜΧ και ΕΙΑ-ΜΤΧ των τριών νοσοκομείων της Αττικής Σύμφωνα με τους Εσωτερικούς Κανονισμούς Διαχείρισης ΕΙΑ των τριών υπό μελέτη υγειονομικών μονάδων, τα ΕΙΑ-ΜΧ και ΕΙΑ-ΜΤΧ των νοσοκομείων «ΤΖΑΝΕΙΟ» και «ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ» όπως και τα ΕΙΑ-ΜΤΧ του νοσοκομείου «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» μεταφέρονται και αποτεφρώνονται στον Αποτεφρωτήρα ΜΝΑ, ο οποίος βρίσκεται σε χώρο παρακείμενο του ΧΥΤΑ στα Άνω Λιόσια, ιδιοκτησίας του Ενιαίου Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ, Άντερσεν 6 & Μοραΐτη, Αθήνα). Τα ΕΙΑ-ΜΧ του νοσοκομείου «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» αποστειρώνονται εντός του νοσοκομείου μέσω κινητής ιδιωτικής μονάδας αποστείρωσης και κατόπιν απομακρύνονται με τα κοινά απορρίμματα αστικού χαρακτήρα του νοσοκομείου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Αποτεφρωτήρα του ΕΣΔΚΝΑ, η εισαγωγή Μολυσματικών Νοσοκομειακών Απορριμμάτων στη μονάδα αποτέφρωσης από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2005 ήταν η εξής: Α. Γ.Ν.Α «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» Β. Γ.Ν.Π «ΤΖΑΝΕΙΟ» Γ. Α.Ο.Ν.Α «ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ» Πίνακας 6 π. º μƒ. ª ƒδ. ƒπ. ª π π À. π À. À. 6. Συμπεράσματα 6.1 Παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ Όπως είναι φανερό από τα παραπάνω, η διακύμανση παραγωγής ΕΙΑ-ΜΧ στη διεθνή βιβλιογραφία παρουσιάζει ένα μεγάλο εύρος και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες που, όπως αναφέρθηκε, έχουν να κάνουν με το είδος και το μέγεθος του νοσοκομείου, το βαθμό χρησιμοποίησης υλικών μίας χρήσης, τη χώρα προέλευσης, τον ανθρώπινο παράγοντα κ.λπ. Έτσι, το εύρος αυτό δεν μας επιτρέπει να καταλήξουμε σε ακριβή συμπεράσματα για το πόσο ικανοποιητικός διαχωρισμός ΕΙΑ-ΜΧ, σε σχέση με τα υπόλοιπα απόβλητα, γίνεται στα τρία νοσοκομεία της Αττικής. Υπάρχουν όμως τα εξής πραγματικά δεδομένα: Και τα τρία νοσοκομεία προβαίνουν, για αρκετά χρόνια, στο διαχωρισμό των ΕΙΑ-ΜΧ σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες ιατρικών αποβλήτων, στις κλινικές τους. Έτσι, δεν είναι δυνατόν να ισχυριστεί κανείς ότι κάποιο νοσοκομείο υστερεί σε συλλογή ΕΙΑ-ΜΧ έναντι άλλου. Η σχέση παραγομένων ΕΙΑ-ΜΧ ανά κλίνη στο Τζάνειο προς την αντίστοιχη παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ στον Αγ. Σάββα είναι 2:1 ενώ η αντίστοιχη σχέση μεταξύ Ευαγγελισμού και Αγ. Σάββα είναι 3,9:1. Χωρίς να μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι η ποσότητα παραγωγής ΕΙΑ-ΜΧ ανά κλίνη στον Ευαγγελισμό είναι εκτός διεθνούς πρακτικής, είναι φανερό ότι είναι σαφώς μεγαλύτερη από το μέσο όρο των διεθνών τιμών (βλ. πίνακα 5). Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να το ισχυριστεί κανείς για τα υπόλοιπα δύο υπό μελέτη νοσοκομεία, των οποίων η παραγωγή ΕΙΑ-ΜΧ υπολείπεται αρκετά έως πολύ του διεθνούς μέσου όρου. Συμπερασματικά, σύμφωνα με τις παραπάνω ενδείξεις, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο, στον Ευαγγελισμό, να μην γίνεται πλήρης διαχωρισμός ΕΙΑ-ΜΧ σε σχέση με τα υπόλοιπα απόβλητα. Δηλαδή, ενδεχομένως να οδηγούνται ποσότητες ιατρικών αποβλήτων αστικού χαρακτήρα σε σακούλες ειδικές για ΕΙΑ-ΜΧ. 6.2 Διάθεση ΕΙΑ-ΜΧ Δυστυχώς, δεν ήταν δυνατόν να εξασφαλιστούν περισσότερα στοιχεία από τον Αποτεφρωτήρα του ΕΣΔΚΝΑ, για τις ποσότητες των ΕΙΑ-ΜΧ που οδηγούνται σε αυτόν από τα τρία υπό μελέτη νοσοκομεία. Έτσι, μόνο για το νοσοκομείο Τζάνειο υπάρχουν διαθέσιμα συγκρίσιμα στοιχεία, και τα στοιχεία αυτά, για τρεις μόνο μήνες (Ιούνιο-Αύγουστο 2005). Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ο πίνακας 7: - - 510 120 266 - - 350 μ 5.310 3.726 5.774 4.482 5.549 11.415 9.153 7.747 (9.375,6) (8.108,5) (6.917) 2.640 3.030 2.695 2.785 2.318 2.802 3.260 3.388 Πίνακας 7 Δ πã π Δ πã π π º ƒ π º ƒ % π π Δ ºƒøΔ ƒ π Δ π À Οι αναφερόμενες ποσότητες είναι σε κιλά. Στους μήνες Ιούνιο - Αύγουστο 2005, εντός παρενθέσεων, αναγράφονται οι τιμές ΕΙΑ-ΜΧ, οι οποίες έχουν δηλωθεί από τη Διοίκηση του Γ.Ν.Π «ΤΖΑΝΕΙΟ» στο Συνήγορο του Πολίτη, ως παραγόμενες στο νοσοκομείο και, κατόπιν συλλογής, διατιθέμενες για αποτέφρωση στον Αποτεφρωτήρα του ΕΣΔΚΝΑ. π À π 9.375,6 11.415 2.039,4 21,8 π À π 8.108,5 9.153 1.044,5 12,9 À À Δ 6.917 7.747 830 12 Όπως είναι φανερό η διαφορές στις ποσότητες που δηλώνει η Διοίκηση του Τζανείου ότι διέθεσε προς αποτέ- 26 ÀÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÚÁ Û - ΔÂ Ô 31

φρωση, σε σχέση με τις ποσότητες που δηλώνει ο Αποτεφρωτήρας ότι επεξεργάστηκε είναι πολύ σημαντικές και για τους τρεις μήνες. Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν να δοθεί αβίαστα η ερμηνεία ότι πρόκειται για τυχαίο σφάλμα. Βιβλιογραφία 1 Πανταζοπούλου & Σκορδίλης, ΥΠΕΧΩΔΕ 1988 2 Ανδρεαδάκης et al., 1991 3 Τάτση et al., 1993. 4 Καραούλη Β., Ενδονοσοκομειακή διαχείριση μολυσματικών αποβλήτων, Πρακτικά διαχείρισης στερεών αποβλήτων, Τεχνικά χρονικά 4/97 Διεθνές Περισκόπιο Î Ï ÂÚÁÔ ÔÛ ÛÂ ÈÂıÓ appleúôôappleùèî : Ë ÓÓÔÈ ÙË Ù ÈÚÈÎ ÔÈÓˆÓÈ- Î ı ÓË (...) Το Ολλανδικό Ίδρυμα για την Εφαρμοσμένη Επιστημονική Έρευνα (TNO) είναι στην Ευρώπη ο δεύτερος μεγαλύτερος ανεξάρτητος οργανισμός για εφαρμοσμένη έρευνα κατόπιν ανάθεσης. Το τμήμα του TNO που ασχολείται με την ποιότητα της ζωής (Quality of Life) είναι ένας οργανισμός που προσφέρει υπηρεσίες στη βιομηχανία, τον τομέα της υγείας και τις δημόσιες υπηρεσίες. Η καινοτόμος εφαρμοσμένη έρευνα του TNO διαρκώς αναζητά τρόπους βελτίωσης και εξασφάλισης της άριστης απόδοσης των ανθρώπων και μεταφράζει αυτή τη νέα γνώση σε πρακτικές λύσεις. To TNO Quality of Life ασχολείται με τους εξής τομείς: Εργασία και Εργασιακό Περιβάλλον, Χημεία, Πρόληψη και Περίθαλψη, Φαρμακευτική και Διαιτολογία. Ο τομέας «Εργασία και Εργασιακό Περιβάλλον» αναζητά, τρόπους δημιουργίας νέων εργασιακών διαδικασιών, οργάνωσης και τεχνολογίας, προάγει τη συμμετοχή των εργαζομένων και ενισχύει την εργασιακή πολιτική. Ο απώτερος στόχος του είναι η επίτευξη της απόλυτης αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού. Στο πλαίσιο των ερευνητικών του δραστηριοτήτων εκπόνησε έρευνα για τις πρακτικές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (Ε.Κ.Ε.) στα δεκαπέντε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πριν τη διεύρυνση της 1ης Μαΐου 2004) και τη Νορβηγία. Τα αποτελέσματα συμπεριλαμβάνονται στην ολλανδική έκδοση 'Goed werkgeverschap in internationaal perspectief: onder de vlag van CSR (Good employership in an international perspective: under the flag of CSR) του Erik Jan van Dalen και των συνεργατών του. Η έκδοση αυτή, προοριζόταν κυρίως για τους Ολλανδούς πολιτικούς, αρμόδιους σε θέματα κοινωνικών υποθέσεων, τους πανεπιστημιακούς και τους εργαζόμενους σε βιομηχανίες και δημόσιους φορείς. Το ερευνητικό πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε το 2004 και το 2005. Ξεκίνησε με μια βιβλιογραφική αναζήτηση, προκειμένου να καταλήξει σε ένα ερευνητικό μοντέλο. Εξετάζει την προοπτική των χωρών, από την άποψη του βασικού τους οράματος για μια καλή εργοδοσία, των προθέσεων, των δράσεων και των αποτελεσματικών εκτιμήσεών τους. Καθορίστηκαν τρεις ομάδες παραγόντων για την περιγραφή των θεωρητικών και των πρακτικών διαφορών όσον αφορά την καλή εργοδοσία: - η κοινωνικο-πολιτιστική ομάδα - η πολιτική ομάδα - η οικονομική ομάδα. Επιλέχτηκε ένας αριθμός δεικτών για κάθε παράγοντα, οι οποίοι αποδίδουν τις θεωρητικές και τις πρακτικές παραμέτρους της καλής εργοδοσίας σε μια συγκεκριμένη χώρα. Ακολουθήθηκαν τα παρακάτω ερευνητικά στάδια: αναζήτηση στο διαδίκτυο, ως αρχική έρευνα της πλέον πρόσφατης κατάστασης σε κάθε χώρα συλλογή των υπαρχουσών κοινωνικο-πολιτιστικών και οικονομικών στοιχείων κάθε χώρας δευτερογενής ανάλυση δεδομένων (από συγκεκριμένους Ετήσιους Απολογισμούς κάθε χώρας) διανομή δυο ερωτηματολογίων του ΤΝΟ σε κυβερνητικά στελέχη, εργοδοτικούς φορείς και σωματεία και σε ειδικούς οργανισμούς, προκειμένου να συλλεχθεί συμπληρωματική και εξειδικευμένη ανά χώρα πληροφόρηση. Ταυτόχρονα, πρακτικά παραδείγματα καλής εργοδοσίας σε άλλες χώρες, συγκρίθηκαν με πρακτικές που είχαν ήδη εφαρμοστεί στην Ολλανδία. Σύμφωνα με τη μελέτη «καλή εργοδοσία είναι οι ενέργειες των εργοδοτών (και των διαχειριστών) που λαμβάνουν υπόψη τους τα ενδιαφέροντα και τις ευαισθησίες των εργαζομένων και βασίζονται στην πεποίθηση πως το αποτέλεσμα πρέπει να είναι προς όφελος όλων». ÀÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÚÁ Û - ΔÂ Ô 31 27

ƒπ à ª Δ Ó ÙÔ.π.À... ÈÂıÓ Ó ÚÈÔ Ì ٠ÙÏÔ «apple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎÔ Î Ó ÓÔÈ ÁÈ ÙÔ ÂÚÁ fiìâóô ÛÙÔÓ ÙÔÌ ÙË Á : appleúôîï ÛÂÈ ÁÈ ÙËÓ appleúfiïë Ë»....1 ÈÔ ÁÈ ÙËÓ ÂÓ Ó ÌˆÛË ÙÔ ΔÌ Ì ÙÔ appleèıâòúëûë ÚÁ Û Î È ÙÔ Â Ú ÙÂ- ÚÔ ËÌfiÛÈÔ Î È È ÈˆÙÈÎÔ ÙÔÌ ÙË appleúô....2 ÚÔÁÚ ÌÌ Ù ÚËÌ ÙÔ fiùëûë ÙË ÚÂ Ó ÁÈ Ó Ô Î È Ó ÔÌ ÓÔ ÎÈÓ ÓÔ ÛÙËÓ Úˆapple Î ŒÓˆÛË....3 ÁÎÚfiÙËÛË ÔÌ ÂÚÁ Û ÁÈ ÙÔÓ Î ıôúèûìfi ÙˆÓ appleúô appleôı ÛÂˆÓ ÁÈ ÙËÓ Î Ô- ÛË ÂÈ ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙˆÓ ÂappleÈ ÂÈÚ ÛÂˆÓ appleô ı ÂÎÙÂÏÔ Ó Î Ù ÊÈÛÙÈÎ ÚÁ ÂÚÁ Û Â Ê ÚÂÛË ÌÈ ÓÙÔ....3 ÌÌÂÙÔ ÙÔ.π.À... ÛÙËÓ 9Ë ÓÂÏÏ ÓÈ ŒÎıÂÛË «πƒøδπ 2007» ÛÙ πˆ ÓÓÈÓ....4 ÌÂÚ ÛÙË Ã ÏÎÈ ÈÎ ÁÈ ÙËÓ À ÛÙÈ ÍÂÓÔ Ô ÂÈ Î ÌÔÓ Â....4 appleôîù Ì Ù ÙË È ÏÈÔı ÎË - πô ÓÈÔ 2007....5 ÂÌÈÓ ÚÈÔ ÁÈ appleúòùâ Ô ıâèâ...6 EappleÈÌÔÚʈÙÈÎfi ÛÂÌÈÓ ÚÈÔ apple Ú ÛÊ ÏÂÈ ÂappleÈapple Ô...7 ΔÔ ÙÔ π À ÛÙËÓ ı Ó....7 Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ apple Ú ÚÙ Ì ÙÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË....7 Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ apple Ú ÚÙ Ì ÙÔ πˆ ÓÓ ÓˆÓ....8 Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ apple Ú ÚÙ Ì ÙÔ ΔÚ appleôïë....9 Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ apple Ú ÚÙ Ì ÙÔ μfiïô....9 ÕÚıÚ Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ ÙÔ ΔÔÌ apple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎ Î È μèôìë ÓÈÎ ÀÁÈÂÈÓ, ıóèî ÔÏ ËÌfiÛÈ ÀÁÂ.. ÙÔ ÓÈ...10 ŒÏÏÂÈ Ë appleóô Î È ÂÚÁ fiìâóôè ÛÂ Ú ÈÂ. ÈÎ. Î È ı. ªapple Î...13 ÔÛfiÙËÙ apple Ú ÁfiÌÂÓˆÓ ÌÔÏ ÛÌ ÙÈÎÒÓ appleô Ï ÙˆÓ applefi ÙÚ ÌÂÁ Ï ÓÔÛÔÎÔÌ ÙË ÙÙÈÎ.. ÂÓ ÎË Î È. Ù ÛÈÓfi...22 Í ÁÈ ÙËÓ ÁÂ Î È ÙËÓ ÛÊ ÏÂÈ appleïô appleôïôáèûìô ÁÈ ÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛË ÙË Û ÁÎ ÓÙÚˆÛË ÙÔ ÔÍ ÁfiÓÔ Î È ÙÔ ÈÔ- ÍÂÈ Ô ÙÔ ÓıÚ Î ÛÙÔÓ Ú ÙˆÓ ÒÚˆÓ ÂÚÁ Û. appleèì ÏÂÈ :. ƒ ÓÙ Ó...17 ÈÂıÓ ÂÚÈÛÎfiappleÈÔ Î Ï ÂÚÁÔ ÔÛ Û ÈÂıÓ appleúôôappleùèî : Ë ÓÓÔÈ ÙË Ù ÈÚÈÎ ÔÈÓˆÓÈÎ ı - ÓË (...)....27 96Ë ÓÔ Ô ÙË ÈÂıÓÔ ÚÁ ÓˆÛË ÚÁ Û (ILO) ÛÙË ÂÓ Ë....28 ÚÂÙ fiùè appleèì ÏÂÈ :. Ù Á...29 fiáô Î È ÈÎfiÓ È fiú Ù applefiïâè. appleèì ÏÂÈ :. ÔÓÙ...30 appleèî ÈÚfiÙËÙ ÎÛÙÚ Ù ÁÈ ÙËÓ ÛÊ ÏÂÈ Î È ÙËÓ Á ÛÙËÓ ÂÚÁ Û...31 μú Â Î Ï appleú ÎÙÈÎ....32 ÔÌÔıÂÙÈÎ ÂÍÂÏ ÍÂÈ. appleèì ÏÂÈ :. ÎÔ...32 Ó ÚÈ - ÌÂÚ Â - Îı ÛÂÈ. appleèì ÏÂÈ :. ÏË...33 μè ÏÈÔÁÚ Ê ª ÔÛÎÂÏÂÙÈÎ apple ı ÛÂÈ ( Ì ÚÔ ). appleèì ÏÂÈ : º. ˆÌ ÎË...35 μè ÏÈÔapple ÚÔ Û ÛË apple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎ ÎıÂÛË Û ÔÚÁ ÓÈÎÔ È Ï ÙÂ Î È ÂappleÈappleÙÒÛÂÈ ÛÙËÓ ÈÎ ÁÂ. appleèì ÏÂÈ :. ÔÓÙ...37 ËÌ ˆÌ ÙË ÓÙ ÍË Είναι γνωστό ότι ο τόπος μας πάσχει από την έλλειψη ειδικών στην επαγγελματική και τη βιομηχανική υγιεινή. Οι ρυθμοί δημιουργίας ειδικευμένων γιατρών εργασίας είναι απελπιστικά αργοί και ουσιαστικά φρενάρουν την προσπάθεια σχηματισμού μιας κρίσιμης μάζας ανθρώπων που θα μπορέσουν να εφαρμόσουν, στο ποσοστό που τους αντιστοιχεί, αυτή την ίδια τη νομοθεσία στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία. Στον τομέα της σχετικής εκπαίδευσης ο ρόλος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας είναι ανεκτίμητος και παρουσιάζεται συνοπτικά σε άρθρο του τεύχους. Ένα άλλο μεγάλο θέμα που αφορά τη δημόσια υγεία γενικότερα είναι τα μολυσματικά απόβλητα των νοσοκομείων. Σε άρθρο εξετάζονται οι ποσότητες των αποβλήτων αυτού του είδους από τρία μεγάλα νοσοκομεία της Αττικής. Ένα τρίτο άρθρο εξετάζει τις επιπτώσεις από την έλλειψη ύπνου σε ανθρώπους που εργάζονται σε βάρδιες. Η πυξίδα, τέλος, προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες για τον υπολογισμό του διαθέσιμου οξυγόνου σ' ένα χώρο εργασίας, καθώς και της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα ως δείκτη εξαερισμού. Καλό καλοκαίρι σ' όλους με υγεία και ασφάλεια, τόσο στην εργασία όσο και έξω απ' αυτήν! π π ΔπΔ ÀΔ À π π π º π Δ ƒ π π ÈÔÎÙ ÙË : ÏÏËÓÈÎfi πóûùèùô ÙÔ ÀÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÚÁ Û Î fiùë : μ Û ÏÂÈÔ ª ÎÚfiappleÔ ÏÔ ÓÙ ÎÙÈÎ appleèùúôapple : Ë ÂˆÚÁÈ Ô, apple ÚÔ ÔÓÙ, Ù Ù Á, ˆÓ/ÓÙ Ó ÏË ΔÔ.. ÙÔ.π.À...: μ Û ÏÂÈÔ ª ÎÚfiappleÔ ÏÔ ( Úfi ÚÔ ) πˆ ÓÓË Ú apple ÓÈÒÙË Î È Ó Ú ÔÏÏ ( ÓÙÈappleÚfi ÚÔÈ) πˆ ÓÓË Ì ÎË, Âfi ˆÚÔ Â, ÈÎfiÏ Ô ˆÌfiappleÔ ÏÔ, ËÌ ÙÚÈÔ ÓÙ Ô, Ó ÛÙ ÛÈÔ ÓÙÂÏ ÎË Î È ÚÈ ÎÔ ÈÔ Ï (ª ÏË) ΔËÏ.: 210 8200100, º Í: 210 8200222 E-mail: periodical@elinyae.gr È ı ÓÛË ÛÙÔ ÓÙÂÚÓÂÙ: http://www.elinyae.gr Δ. È ı ÓÛË: ÈÔÛ ˆÓ 143 Î È ÂÈÚÛ Ô 6, 104 45 ı Ó ISSN: 1108-5916 Δ Î ÌÂÓ Î È ÙËÓ Î ÔÛË ÂappleÈÌÂÏÂ Ù È Ë Ù Ù Á applefi ÙÔ ΔÌ Ì Î fiûâˆó ÙÔ ÓÙÚÔ ΔÂÎÌËÚ ˆÛË Î È ÏËÚÔÊfiÚËÛË ÙÔ π À. È applefi ÂÈ Î È ÔÈ Ó Ï ÛÂÈ ÙˆÓ ÚıÚˆÓ Î È ÙˆÓ ÂappleÈÛÙÔÏÒÓ ÂÓ ÂÎÊÚ Ô Ó apple Ú ÙËÙ ÙÈ ı ÛÂÈ ÙÔ appleâúèô ÈÎÔ. ÏÏÈÙ ÓÈÎ appleèì ÏÂÈ - ÎÙ appleˆûë - BÈ ÏÈÔ ÂÛ : ƒδπ ƒ ºπ Δ Ã μ ÌÈ Ô 25 ƒ ÓÙË, 182 33 ΔËÏ: 210 4831792, º Í: 210 4831794 ÀÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÚÁ Û - ΔÂ Ô 31

À π π π º π Δ ƒ π ΤΕΥΧΟΣ 31 π À π - À À Δ - Δ ªμƒπ 2007 ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ ÙÔ ΔÔÌ apple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎ Î È μèôìë ÓÈÎ ÀÁÈÂÈÓ, À ŒÏÏÂÈ Ë appleóô Î È ÂÚÁ fiìâóôè ÛÂ Ú È ÔÛfiÙËÙ apple Ú ÁfiÌÂÓˆÓ ÌÔÏ ÛÌ ÙÈÎÒÓ appleô Ï ÙˆÓ applefi ÙÚ ÌÂÁ Ï ÓÔÛÔÎÔÌ ÙË ÙÙÈÎ Í : appleïô appleôïôáèûìô ÁÈ ÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛË ÙË Û ÁÎ ÓÙÚˆÛË ÔÍ ÁfiÓÔ Î È ÈÔÍÂÈ Ô ÙÔ ÓıÚ Î ÛÙÔÓ Ú ÙˆÓ ÒÚˆÓ ÂÚÁ Û πª π π π øƒ ø - π Δ πª Δ